Geldezels worden ze genoemd. Mensen die in ruil voor geld hun bankkaart of bankrekening én pincode uitlenen aan criminelen. Criminelen gebruiken die dan om illegaal verkregen geld door te sluizen naar hun eigen rekeningen of onmiddellijk af te halen aan een bankautomaat.
Uit onderzoek van Febelfin in samenwerking met IndiVille blijkt nu dat jongeren heel vatbaar zijn voor zulke praktijken. Omdat ze opgegroeid zijn in de digitale samenleving en heel vaak online zijn, gaan we er volgens Febelfin te snel van uit dat jongeren ook goed op de hoogte zijn van online bankieren en online veiligheid.
'10 procent van de bevraagde jongeren werd ooit benaderd met de vraag om een geldezel te worden.'
Dat blijkt allerminst het geval. Hun beperkte kennis van online veiligheid en het feit dat een groot deel van hun leven zich online afspeelt, maakt hen dan net extra vatbaar voor de praktijken van cybercriminelen.
Het onderzoek toont aan dat maar liefst 16 procent van de jongeren (tussen 16 en 30 jaar) zijn of haar bankkaart en pincode zou uitlenen in ruil voor geld. Elf procent van de bevraagde volwassenen deelde in de zes maanden voor het onderzoek financiële gegevens waarbij ze zich eigenlijk niet comfortabel voelden. Bij jongeren was dat zelfs 1 op 4.
Wanneer je hen je bankkaart en pincode geeft, beloven de criminelen dat je snel en eenvoudig geld zal verdienen. Dat is misschien wel waar, maar het neemt niet weg dat als geldezel fungeren een strafbaar feit is. Je werkt mee aan het doorgeven of witwassen van illegaal verkregen geld en de gevolgen hiervan zijn niet mals.
Horrorscenario’s en fikse straffen
Een geldezel kan aansprakelijk gesteld en vervolgd worden voor fraude en witwassen. Een geldezel riskeert dus een gerechtelijke vervolging, fiscale boetes tot zelfs een werkstraf of gevangenisstraf. De bank kan ook weigeren om geldezels nog een bankrekening, bankkaart en/of lening toe te kennen en je kan mogelijk in de toekomst geen uitkering meer krijgen. Bovendien riskeren geldezels dat de criminelen hun rekening plunderen.
Dat zijn natuurlijk rampzalige gevolgen, maar het kan nog veel erger. Dat blijkt uit een getuigenis van een mama die onlangs aan de VRT vertelde hoe haar zoon het slachtoffer werd van criminelen. De jongen werd tot tweemaal toe ontvoerd en met een wapen bedreigd.
‘78% van de jongeren weet niet wat een geldezel is.’
Amper 22 procent van de bevraagde jongeren weet wat geldezels zijn. De overige 78 procent kent het fenomeen niet en is zich onvoldoende bewust van de gevaren die gepaard gaan met het uitlenen van je bankkaart en -gegevens. Een op de tien bevraagde jongeren is er zelfs van overtuigd dat ze geen strafbare feiten plegen.
Geen ver-van-mijn-bed-show
Wat is de kans dat criminelen mij (of mijn kind) benaderen om als geldezel dienst te doen, denk je misschien? Think again. Uit het onderzoek van Febelfin blijkt dat 10 procent van de ondervraagde jongeren ooit zelf benaderd is geweest om een geldezel te worden. In 2021 was dit nog maar 6 procent.
Criminelen gaan hun slachtoffers vaak zoeken in de buurt van scholen en stations, maar uiteraard ook online. Vooral socialmediakanalen waar ouders zelden te vinden zijn zoals TikTok zijn heel populair bij criminelen. Zo wordt het een probleem dat voor ouders onzichtbaar blijft. De bewustwordingscampagne van Febelfin richt zich dan ook tot jongeren én hun ouders. Wanneer die laatsten de recentste vormen van online fraude kennen, kunnen ze er hun kinderen over inlichten.
Criminelen worden overigens steeds creatiever in de manier waarop ze geldezels inzetten. Naast je bankrekening en bankaart met pincode, vragen ze tegenwoordig ook naar andere gegevens zoals je identiteitskaart, je gsm-nummer en adresgegevens. Om het even welke persoonlijke gegevens kunnen ze gebruiken om fraude te plegen.
En hoewel hun pogingen tot oplichting blijven toenemen, is er ook goed nieuws. Door samenwerking van verschillende betrokken partijen en banken, door volgehouden sensibilisering wordt het voor cybercriminelen steeds moeilijker om hun slag te slaan. In 2021 werd maar liefst 75 procent van alle frauduleuze overschrijvingen via phishing geblokkeerd of teruggevorderd.
Met dit artikel ondersteunen wij de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties.